U organizaciji Unskih smaragda, Nacionalnog parka Una danas je sedmu godinu za redom, održana centralna manifestacija obilježavanja 17. maja – Dana rijeke Une. Ovogodišnjoj proslavi u eko selu Natura Art u bihaćkom naselju Lohovo, pored aktivista Unskih smaragda, prisustvovali su učenici OŠ Kulen Vakuf-Orašac, članovi Crvenog križa Bihać, te brojne osobe iz javnog života grada Bihaća.
Obilježavanju Dana rijeke Une prisustvovao je i Davor Župa, predsjedavajući Gradskog vijeća Bihać, koji je čestitajući Unskim smaragdima i uposlenicima NP Una dan rijeke Une, kazao da se danas prisjećamo i Boška Marjanovića, osnivača Unskih smaragda i čovjeka koji je pokazao kako se bori za rijeku Unu.
“Mi u gradskoj upravi podržavamo sve aktivnosti koje za cilj imaju zaštitu rijeke Une. To podrazumijeva i inicijativu oko proglašenja parka prirode uzvodno od zone NP Una prema Bihaću i dalje kroz kanjon prema Bosanskoj Krupi. Svaka aktivnost koja za rezultat ima zaštitu Une i razvoj turizma za grad Bihać je itekako važna, a potvrda tome jeste i skori završetak projeka izgradnje kanalizacionog sistema za otpadne i oborinske vode zahvaljujući kojem će rijeka Una biti još čišća” -kazao je predsjedavajući Župa.
U svojim obraćanjima Mejasa Dupanović, predsjednica Unskih smaragda i Amarildo Mulić, direktor NP Una, kazali su da su Bišćani pokazali veliko zajedništvo kada je u pitanju očuvanje rijeke Une i jasno poslali poruku protivljenju gradnji hidrocentrala na Uni i njenim pritokama.
“Rijeka Una nije samo prirodna ljepota Bihaća, USK-a i Bosne i Hercegovine, već je ona evropska i svjetska atrakcija i jedinstvena rijeka koja cijelim svojim tokom daje život gradovima i naseljima kroz koja protiče i zato je ona za nas u pravom smislu riječi život“- kazao je u svom obraćanju Amarildo Mulić, direktor NP Una.
U okviru ovogodišnjeg obilježavanja 17. maja – Dana rijeke Une održan je i ekološki sat o rijeci, a potom je uslijedilo već tradicionalno druženje svih učesnika i organizatora.
Na današnji dan navršava se tačno 25 godina od kada je specijalna inženjerijska jedinica bivše JNA digla u vazduh jednu od najskupljih investicija bivše JNA čija je gradnja trajala skoro 10 godina i koja je predstavljala jedan od građevinskih simbola bivše SFRJ u koji je uloženo 8 milijardi dolara.Priča o nastanku aerodroma “Željava” krenula je daleke 1954. godine kada je vazduhoplovna vojna delegacija, koju je predvodio tadašnji komandant RV i PVO general Zdenko Ulepič bila u poseti RV Švedske. Tada je jugoslovenska vojna delegacija posetila jedan podzemni objekat za smeštaj aviona i jednu podzemnu fabriku naoružanja. Tom prilikom sa švedskim stručnjacima je vođen razgovor o izgradnji ovog objekta i njegovoj zaštiti od napada klasičnim i nuklearnim naoružanjem.https://www.youtube.com/watch?v=wKvUQ1qxyTo
Po povratku delegacije odlučeno je da se jedan sličan objekat izgradi u Jugoslaviji. Formirana je komisija 1955. godine koja je imala zadatak da razmotri taktičko tehničke zahteve budućeg takvog objekta, i izradi programsku dokumentaciju takve buduće građevine. Za glavnog i vodećeg projektanta u Birou za specijalno projektovanje Građevinske uprave JNA izabran je pukovnik diplomirani inženjer Dragoslav Sobotka.
Pogodna lokacija koja je izabrana kao najbezbednija nalazila se u blizini Bihaća podno padina planine Plješivice na nadmorskoj visini od 330 metara iznad nivoa mora i na platou dužine 15 i širine 5 km. Tamo je odmah poslata vojna meteorološka stanica koja je pune dve godine pručavala mirkoklimu. Gradnja objekta je počela 1958 godine. Tokom gradnje raseljena su dva sela: Veliki i Mali Baljevac, delimično Željava i zaseok Vučjak, a put koji je tuda prolazio je izmešten.
JNA je platila meštanima sve troškove eksproprijacije.
https://www.youtube.com/watch?v=BwN7x-wyPe4
Aerodrom Željava inače je izgrađen na graničnom prostoru između Hrvatske i BiH na visoravni koja je sa jugozapada omeđena planinom Plješivicom ( 1620 metara), a sa ostalih strana kraškim poljima. Objekat je bio lociran u podnožju planine Plješivice na istočnoj padini ka Bihaću. Na vrhu planine bio je postavljen radar koji je mogao da pokrije pola Balkana.
Podzemni objekat prema planu izgradnje bio je predviđen za smeštaj dve do tri pojačane eskadrile lovačkih aviona, sa prostorijama za komandu, pilote, vazduhoplovno-tehničku službu, vazduhoplovno-tehnička sredstva, municiju, gorivo, tehničku i pijaću vodu. Aerodrom je imao ukupno pet poletno-sletnih staza i četiri ulaza u podzemne objekte. Interesantno je da je da je tokom izgradnje JNA zahtevala izgradnju još tri dodatna objekta za smeštaj povećanog broja aviona jačine jednog lovačko-avijacijskog puka sastava 3-5 eskadrila i smeštaj kompletnog osoblja, za dugotrajni boravak u uslovima klasičnog i nukelarnog rata.
Tokom izgradnje JNA je angažoval i speologe za snimanje špilja i njihovo premošćavanje specijalnim konstrukcijama od armiranog betona. Tri glavne podzemne galerije za smeštaj 58 aviona bile su povezane u približnom obliku slova M s tim da je srednji krak bio produžen i u njemu su se nalazile prostorije za pregled i opravku aviona. Ukupna dužina podzemnih tunela iznosila je 3500 metara.
Kompletan objekat dobio je četiri ulaza-izlaza, gde se srednji koristio za ulaz aviona i ljudstva, a preostala tri koristili su se za izlaz aviona.Razmak između ulaza-izlaza projektovani su tako da je istovremeno sprečeno uništenje dva ulaza-izlaza. Svi su rulnim stazama povezani bili sa dve glavne poletno-sletne staze.Sistemom liftova ukopanih duboku u unutrašnjosti dolazilo se do komandnog centra iz koga se rukovodilo letenjem.
Aerodrom je bio izgrađen da primi tada najmoderniji lovac JNA MiG -21 u svim verzijama. Odmah posle sletanja aviona, migovi su unutar objekta razmeštani elektroakumulatorskim tegljačima, a izavan objekta kretali su se na sopstveni pogon. Startovanje i poletanje direktno iz objekta nije bilo moguće, jer za veliki broj aviona nije postojala mogućnost adekvatne ventilacije.
Inače ulazi u planinu su bili profilisani u obliku čeone projekcije aviona da bi se sveli na najminimalniju meru. Predviđeni životni uslovi za neometano korišćenje aerodroma sa potpunom autonomijom iznosili su 30 dana. Objekat je imao i autonomnu vodovodnu i kanalizacionu mrežu, dve rezervne dizel-električlne centrale jedna od 1000 kVA a druga 625kVA, skaldišta, goriva, rezervnih delova, ubojnih sredstava, porstor za dekontaminaciju aviona, postojali su šahtovi za otpadni vazduh i za izduvne gasove agregata.. Prosotrije unutar objekta bile su povezane sa 56 teških pancirnih vrata. Interesantno je da je za skladište goriva unutar objekta bio primenjen ” akva sistrem” specijalno testiran u Institut Jaroslav Černi tj skaldištenje mlaznog goriva na vodenom jastuku u 5 cilindričnih čeličnih rezervoara svaki kapaciteta po 100 tona goriva.
Objekat je bio zaštićen od napada svih konvencionalnih borbenih sredstava i prizemne nuklearne eksplozije jačine 20kT.
Aerodrom Željeva inače koga su piloti zvali Bihać bio je među pilotima poznat i kao Rupa, a u JNA nosio je kodno ime Klek 505. Gradnja je završena 1968. godine kada ga je predsednik Jugoslavije otvorio i svečano pustio u rad. Razlog duge gradnje nalazio se u nedostatku finansijskih sredstava.
OVAKO JE AERODROM DIGNUT U VAZDUH
Svoj kraj aerodrom je doživeo 32 godine od svečanog otvaranja. U subotu rano ujutro 16.maja 1992 godine u 5.20 sati specijalna inženjerijska jedinica JNA u blizini strelišta odjeknula je prva jaka eksplozija, u pet minuta do šest začula se serija eksplozija na pistama i svih pet pisti dignuto je u vazduh.
Eksploziv je aktiviran u specijalnim komorama postavljenim tačno na određenim mestima duž piste, stajanki i drugim vitalnim tačkama aerodroma. Naime komore za smeštaj eksploziva postojale su još od ranije, kopane su u obliku tunela koji su se koso, a onda vertikalno spuštali u dubinu ispod svake piste. U 6.47 sati začula se jaka eksplozija uz potpmulu grmljavinu sa kojom su sva četiri ulaza u podzemne hangare bili zarušeni.
Trinaest minuta pre osam sati sam Bihać zatresao se od stravične eksplozije, a sa obrnaka Plješivice digao se u vazduh plamen i dim, kao da je u pitanju kataklizma. Postoje neproverene priča da je serija eksplozija izazvalo tektonski poromećaj kao da je u pitanju zemljotres snage 9 po Merkalijevoj skali, sa ovom poslednjom eksplozijom cela vazduhoplovna baza je bila onesposobljena. Čuvena vojna baza u kojoj je bio prestiž boraviti, a kamoli raditi je uništena sa 56 tona eksploziva. Jezive detonacije progutale su aerodrom u kome je nekada radilo i boravilo oko 2000 pilota, aviomehaničara, tehničara, vojnika. Jedino nije bila uništena radarska stanica na vrhu Plješivice.
Inače tokom rata sam aerodrom je bio linija razdvajanja izmešu 15. ličkog korpusa i 5. korpusa Armije BiH
(KURIR, Srbija, Andrej Mlakar/Foto printscren Youtube)
Od ranih jutarnjih časova više desetina ljudi, većinom mladih, stoji u redu ispred zgrade “Ekvator”, u kojoj se na drugom spratu nalazi Konzularna kancelarija Ambasade Slovenije u BiH i čeka vize.
“Dolazim već četvrti put pred Konzulat i ne pamtim ovakvu gužvu. Vozač sam i radio sam ovdje godinu i po. Pokušavao sam srediti papire za Njemačku i nisam uspio, ali uspio sam pronaći poslodavca u Sloveniji”, priča dvadesetosmogodišnjak iz Bihaća koji kao razloge svog odlaska navodi veću platu i bolje uslove rada.
Dodaje da za razloge zašto odlazi treba da pitamo vlast koja ne reaguje na sve veći odlazak stanovništva.
M.I. iz Cazina već sedam godina živi u Sloveniji i radi kao vozač. Kaže da nisu traženi samo šoferi, već i druga zanimanja poput zidara, armirača, varilaca, molera. Pred Konzulatom čeka svoju suprugu, kojoj je odobren boravak po osnovu spajanja porodice. Termina za zakazivanje nema, kaže, dođeš, poraniš, stojiš i čekaš. Problem je što kancelarija radi tri dana sedmično i to samo tri sata, od devet do 12 časova.
Mnogi prolaznici se zaustavljaju i na prvi pogled pomisle da su redovi zbog banke, koja posluje u istoj zgradi, ali odlaze zabrinutih pogleda kada dobiju odgovor da je u pitanju čekanje na slovenačku vizu i odlazak iz BiH.
U slovenačkom konzulatu u Banjaluci su nam potvrdili da je broj zainteresovanih porastao za oko 20 odsto u odnosu na prošlu godinu.
Ističu da obrada jednog zahtjeva za boravak, na osnovu zaposlenja ili spajanja porodice, traje maksimalno 30 minuta, ako je dokumentacija uredna. Dešava se često, kako objašnjavaju, da dokumenti nisu potpuni, te da najčešće nedostaje osiguranje ili, pak, papiri koji nisu prevedeni na slovenački jezik.
“Većina njih su pronašli poslodavce i predali su zahtjev u Sloveniji pa dolaze ovdje zbog otisaka prstiju. Svi zahtjevi koje mi primimo od državljana BiH se šalju na odlučivanje u Sloveniju”, navode u Konzulatu.
Ističu da po njihovim slobodnim procjenama najčešće odobrenje dobijaju građevinci, varioci i šoferi.
Iako je rok za uplatu premije zdravstvenog osiguranja bio 30. april, u Zavodu zdravstvenog osiguranja su odlučili da produže rok.
U USK produžen je rok za uplatu premije zdravstvenog osiguranja od 19. maja do 4. juna a na osnovu iskazane potrebe građana koji nisu na vrijeme izvršili uplatu. Inače kontinuitet uplata je na nivou i na godišnjoj osnovi iznosi oko 3 miliona maraka.
Iako je rok za uplatu premije zdravstvenog osiguranja bio 30. april, u Zavodu zdravstvenog osiguranja su odlučili da produže rok. Tako građani premiju koja iznosi 20 KM mogu uplatiti od 19. maja do 4. juna. Kao razlog za ovakvu odluku u Zavodu navode činjenicu da je zadnji dan za uplatu premije bio vikend pred prvomajske praznike tako da dosta građana nije izvršilo uplatu.
Premija traje jednu kalendarsku godinu bez obzira na mjesec u kojem je uplaćena. Koristi od premije su mnogostruke, ističu u Zavodu i podsjećaju da su na listi 124 usluge koje su besplatne za uplatioce.
Djeca koja su rođena poslije roka određenog za uplatu, a osigurana su preko zaposlenog roditelja, podliježu plaćanju. Plaćanja su oslobođene brojne kategorije stanovništva i po tom osnovu potraživanja Zavoda od Vlade USK na godišnjem nivou iznose oko milion KM. Među njima su RVI sa određenim postotkom invaliditeta, oboljeli od malignih oboljenja, osobe koju su izvršile transplantaciju organa, duševni bolesnici, predškolska i školska djeca te stariji od 65 godina života koji su osigurani preko Centra za socijalni rad.
Pozivamo sve privredne subjekte i institucije koje se bave unaprjeđenjem i razvojem turizma u bihaćkog regiji da u pozitivnom okruženju razgovaramo o izazovima i perspektivama razvoja incoming turizma u Bihaću i okolini, a mi ćemo vas upoznati sa uspješnim inicijativama iz Hercegovine i Krajine.
Radujemo se Vašem aktivnom učešću i razmjeni ideja kojom ćemo doprinijeti razvoju incoming turizma.
Ovaj događaj se organizira u okviru projekta MarketMakers podržanog od Vlade Švicarske, a koji provodi konzorcij Helvetas Swiss Intercooperation i Kolektiv, d.o.o. (Posao.ba) i turistički klaster Una pod nazivom BIHAĆKA REGIJA – PRAVAC RAZVOJA INCOMING TURIZMA, dana 24.05.2017. godine u 10:00 sati na Japodskim otocima, Račić – Bihać.
Molimo Vas da svoje učešće potvrdite najkasnije do 22.05.2017. na e-mail: jp.np.una@gmail.com
Za nastanak ovog bihaćkog naselja najviše se vezuju dvije legende: ona o kralju vodenih bića i ona o robovima koji su izgubili živote u prokopavanju stijena
Nekoliko kilometara nizvodno od Bihaća nalazi se naselje Kostela, koje je, prema narodnim pričama, oduvijek bilo najljepše unsko naselje. Posljednjih nekoliko decenija ambijent ovog kraja u dobroj se mjeri izmijenio, ali to nije uništilo draž priča o nastanku ovog naselja. Za njegov nastanak vezuju se mnoge legende, a najduže su se održale one o vodenim bićima i probijanju kanjona Une.
Prvu legendu ispričao nam je Zaim Prošić iz naselja Ostrožac, koje se nalazi iznad Kostela. On kaže da se u narodu prepričavalo kako je nekada davno na prostoru današnjeg Bihaća postojalo veliko jezero i u njemu vodena bića. Između njih i ljudi vladalo je neprijateljstvo, a kralj vodenih bića želio je da ljude pokori i sebi potčini. No, ljudi su bili pametniji i snalažljiviji te su prokopali kanjon kroz koji je iscurilo jezero, a od njega ostala samo rijeka – današnja Una. Sva su vodena bića umrla, ostao je samo njihov kralj koji se skrivao u Uni, ali su na kraju i njega savladali.
Prema drugoj legendi, koju nam je ispričao Mehmed Ibrišimović iz Spahića, lokalno stanovništvo, u želji da se riješi te silne vode i usmjeri je izvan Bihaća, došlo je na ideju da prokopa brdo.
“Kada sam bio dijete, slušao sam priče starih o nastanku Kostela. Sjećam se da su pričali kako su ovaj naš plato i brdo na kojem su smještena naselja Spahići, Srbljani i Jezero nekada bili spojeni s brdom preko puta na kojem je danas naselje Brekovica. S obzirom na to da je Bihać bio preplavljen vodom, trebalo ju je nekud usmjeriti kako bi se ta voda iscijedila. Ne zna se tačno koje se godine to desilo, ali su ti ljudi odlučili da prosijeku to brdo. Radili su na tome dugo, a onda doveli robove da oni rade na završnom dijelu, i oni su to dovršili, ali je voda, kada je navalila kroz taj prosjek, odnijela te robove, i po njima je naselje dobilo ime Kostela, što simbolizira brojne kosti položene na tom dijelu. Voda je sebi napravila put, i tako je nastao kanjon Une”, priča Mehmed.
Kostela je danas turističko naselje koje privlači mnogo posjetioca iz arapskog svijeta i Turske. U njemu se nalazi jedan od najljepših luksuznih hotela na području Bihaća – “Kostelski buk”, okružen prirodnim ljepotama i s atraktivnim pogledom na male Unine vodopade.
Naselje je poznato i po mlinovima. Legenda kaže da su se mještani naselja Spahići, koje se nalazi iznad Kostela, spustili u ravnicu, jer su im kuće u ratu bile zapaljene. Kada je rat stao, stanovništvo nije imalo gdje, te se naselilo niz Unu. Na rijeci su sagradili mlinove i preživljavali radeći kao mlinari.
“Nekada je ovdje bilo pedesetak mlinova i radili su kada nigdje drugdje mlinovi nisu mogli raditi, jer je ovdje uvijek bio dobar vodostaj Une. Imali smo dobre majstore koji su znali izraditi kvalitetne mlinove koji su mogli funkcionirati na nabujaloj i oskudnoj vodi. Posvuda su se nalazile pećine od sedre, ljudi su tu kuhali, spavali u mlinovima, dograđivali ih sebi u kuće, i tako je nastalo cijelo selo”, objašnjava mještanin Edhem Muminović.
Kako je nastalo mlinsko naselje nizvodno od Bihaća, ispričao nam je dedo Mehmed, koji se sjeća vremena kada su stanovnici njegovih Spahića, u potrazi za poslom i boljim uvjetima života, silazili u ravnicu i gradili mlinove, a zatim i kuće.
“Naši ljudi iz Spahića imali su neke parcele uz Unu u tom kanjonu koji se proteže do Bosanske Krupe. Tu sve do 1946. godine nije bilo ničega osim tri srpske kuće. Onda su naši ljudi odavde počeli dolje graditi mlinove. To su bili prvoklasni mlinovi i narod je s područja cijele Krajine dolazio tu da melje, jer je brašno dobiveno mljevenjem u tim mlinovima bilo vrhunsko. I ti su mlinari tu imali sobicu za spavanje kada je navala posla i ostajali po nekoliko dana. Zatim se, poslije Drugog svjetskog rata i uslijed toga što su im kuće izgorjele u ratu, narod počeo spuštati i nastanjivati uz te mlinove. Tu su imali povoljnije uvjete za život, tu im je voda, saobraćajnica i pruga prolazile su kroz Kostele. A onda se 1950. godine počela graditi hidrocentrala, koja je završena 1957. godine. Tada je Kostela dobila i struju, a ubrzo je i telefonska linija prošla kroz taj kraj”, prisjeća se Mehmed.
I danas je Kostela lijepa, ali je nestalo starine. Mještani kažu da se jedine sačuvane fotografije iz tog vremena nalaze u hidroelektrani, smještenoj na ulazu u Kostelu. Kuće su nicale, ali su se klizale na sedrama, goleme stijene odlamale su se i rušile im zidove. To je, kažu mještani, posljedica povlačenja toka vode. U naselju i danas ima rukavaca, brzaka i slapova, ali mnogo manje nego prije. Za to je kriva hidroelektrana, tvrdi Edhem, koja je poremetila i izmijenila cijeli ambijent nekadašnje netaknute prirode u Kosteli. Ali ističe da ovo mjesto još ima čar koja privlači sve ljubitelje prirode. Ostao je samo jedan mlin kao ukras i podsjetnik na neka davna vremena. Ostala je i Una i njen kanjon koji počinje upravo u naselju Kostela.
Edin Jakupović iz Bihaća sudit će revanš utakmicu finala Kupa Bosne i Hercegovine, u kojoj će snage odmjeriti Široki Brijeg i Sarajevo.
Pomoćnici će biti Senad Ibrišimbegović i Damir Lazić iz Brčkog, dok će dodatni pomoćnici biti Tomaslav Ćuić iz Tomislavgrada i Dragan Petrović iz Banje Luke uz šestog sudiju Ermina Sivca iz Zenice.
Delegat meča bit će Ivica Galić iz Mostara, a posmatrač suđenja Marko Bilić iz Zenice.
Podsjetimo, utakmica na Pecari igra se u srijedu od 20 sati, a u prvom susretu odigranom na stadionu Asim Ferhatović Hase pobjedu su odnijeli Širokobriježani rezultatom 1:0.
Pjevačica Donna Ares koja se već duže vrijeme bori sa rakom, kaže da ipak nije pobijedila ovu opaku bolest.
Iako su prije par dana svi domaći mediji prenjeli vijest da je popularna pjevačica pobijedila rak po treći put opaku bolest, istina je drugačija…
“I tako ja ležim pod temperaturom i čitam kako sam pobijedila rak po neki put. I divim se hrabrosti svakog novinara koji ne uspije da dešifruje moj status, ali ipak samouvjereno izvlači iz konteksta i na osnovu toga donosi netačne zaključke i plasira to kao velike vijesti. Kad su trebali pisati o esencijalnoj listi, fondu solidarnosti, tenderima, lijekovima, procentima nisu, jer ne smiju… To je zabranjena tema u ovoj državi.. Od svih problemima o kojima sam pričala njima je u fokusu uvijek ono manje bitno ili čak potpuno nebitno… Najbolje da ne pišu ništa… Što se mene tiče ja sam sa tim završila. I nije poenta u tome da se spasi moj život, poenta je puno kompleksnija, ali ja zaista ne želim više nikom ništa da objašnjavam. Ako ne kontaš status odmakni se i ne čačkaj mečku”, napisala je pjevačica na svom Instagram profilu.
